Bu soruyu çözmek için Türkçedeki ünlülerin sınıflandırılmasını bilmek gerekir.
Soruda geçen "dilin geriye çekilmiş ya da ileri sürülmüş olması" 
ifadesi, ünlülerin Kalın (Arka) veya İnce (Ön) olması durumunu anlatır.

• Dilin ileri sürülmesiyle oluşan ünlüler (İnce/Ön Ünlüler): e, i, ö, ü

• Dilin geriye çekilmesiyle oluşan ünlüler (Kalın/Arka Ünlüler): a, ı, o, u

Şıkları bu kurala göre inceleyelim:

• A) öfke: "ö" ve "e" ünlüleri vardır. İkisi de ince (ön) ünlüdür.

• B) alım: "a" ve "ı" ünlüleri vardır. İkisi de kalın (arka) ünlüdür.

• C) ölüm: "ö" ve "ü" ünlüleri vardır. İkisi de ince (ön) ünlüdür.

• D) elek: "e" ünlüleri vardır. İkisi de ince (ön) ünlüdür.

• E) tünek: "ü" ve "e" ünlüleri vardır. İkisi de ince (ön) ünlüdür.

Sonuç: A, C, D ve E seçeneklerindeki kelimeler ince (ön) ünlülerden oluşurken;
 B seçeneğindeki "alım" kelimesi kalın (arka) ünlülerden oluştuğu için
diğerlerinden farklıdır.

Kural Şudur:
Arapça ve Farsça kökenli olup son hecesinde uzun ünlü bulunan kelimeler,
Türkçede tek başlarına kullanıldıklarında bu uzunluk kısalır
(Örneğin: Hāl yazılır, Hal okunur). Ancak bu kelimeler ünlüyle başlayan
bir ek aldıklarında, o gizli uzun ünlü telaffuzda tekrar ortaya çıkar (uzatılır).

• Örnek: Zaman (kısa) -> Zama:nı (uzun okunur).
  

Açıklaması:

Resimde yazan kelime استخوان şeklindedir.

• Okunuşu: Ustuhvân (Türkçede genellikle 
  Ustuhan şeklinde telaffuz edilir).

• Kökeni: Farsça.

• Anlamı: Vücuttaki sert doku,
  yani Kemik demektir.

Neden diğerleri değil?
Kelimenin sonundaki "hvan" (خوان) kısmı Farsçada
tek başına "sofra" anlamına gelir (E şıkkındaki çeldirici buradan gelir).
Ancak kelime bir bütün olarak (Ustuhvan) "kemik" demektir.

Bu soru, Arapçadan dilimize geçen kelimelerin hece yapısıyla ilgilidir.
Türkçede hece sonunda çift ünsüz (yan yana iki sessiz harf) bulunması
zordur. Bu yüzden Arapçadaki "sessiz + sessiz" ile biten kelimeler
Türkçeye geçerken araya bir ünlü (sesli harf) alır.
Buna "ünlü türemesi" denir.

Şıkları orijinal (Arapça) halleriyle inceleyelim:

• A) Lütuf: Kelimenin aslı Lutf'tur (لطف). Sonu "tf" ile biter.
  Türkçede okunabilmesi için araya "u" girmiştir. (Lutf -> Lütuf)

• B) Vakıf: Kelimenin aslı Vakf'tır (وقف). Sonu "kf" ile biter.
  Türkçede okunabilmesi için araya "ı" girmiştir. (Vakf -> Vakıf)

• D) Emir: Kelimenin aslı Emr'dir (أمر - Buyruk anlamında).
  Sonu "mr" ile biter. Türkçede okunabilmesi için araya
  "i" girmiştir. (Emr -> Emir)

• E) Devir: Kelimenin aslı Devr'dir (دور). Sonu "vr" ile biter.
  Türkçede okunabilmesi için araya "i" girmiştir. (Devr -> Devir)

Gelelim doğru cevaba:

• C) Kerem: Kelimenin Arapça aslı Karam'dır (كَرَم).
  Görüldüğü gibi orijinalinde "r" ve "m" harfleri arasında
  zaten bir sesli harf (üstün/a sesi) vardır.
  Yani kelime köken olarak "Kerm" değil, "Karam"dır.
  Türkçeye geçerken sadece "a" sesleri "e"ye dönüşmüştür. 
  Araya fazladan bir ünlü girmemiş, orijinalindeki yapı
  korunmuştur.

Doğru Cevap: A) kırmızı

Bu sorunun cevabı kelimenin köküne ve aldığı eke dayanır.

İşte detaylı açıklaması:

• Kelimenin Kökü: Kelimenin kökü La'l (لعل) kelimesidir.
  "La'l", kırmızı renkte değerli bir taş (Lâl taşı / Yakut benzeri taş)
  demektir.

• Aldığı Ek: Kelimenin sonundaki -în (ين) eki Farsça bir ektir.
  Eklendiği kelimeye "o maddeden yapılmış" veya 
  "o renkte olan" anlamı katar. (Örneğin: Zerr "Altın" demektir, 
  Zerrîn "Altın rengi/Sarı" demektir).

• Sonuç: La'lîn (لعلين) kelimesi "Lâl taşı renginde olan"
  yani "Kırmızı" anlamına gelir.

Neden D şıkkı değil?
D şıkkındaki "Lâl taşı" ifadesi, kelimenin kökü olan
**"La'l"**in anlamıdır. Ancak soru bizden kökü değil,
ek almış hali olan "La'lîn" kelimesinin anlamını istemektedir.
Bu kelime bir sıfattır ve rengi (kırmızıyı) belirtir.

Kural Şudur:
Osmanlı Türkçesinde Ğ (Yumuşak G) ve G sesleri için kullanılan harfler,
kelimenin içindeki ünlülerin kalınlığına veya inceliğine göre değişir:

• Gayın (غ) Harfi: Sadece kalın (arka) ünlülerle (a, ı, o, u) kullanılan
  kelimelerde "Ğ" veya "G" sesini karşılar.

• Kef / Gef (ك / گ) Harfi: İnce (ön) ünlülerle (e, i, ö, ü)
  kullanılan kelimelerde "Ğ" veya "G" sesini karşılar.

Şıkları bu kurala göre inceleyelim:

• A) dalgın: İçinde kalın "a" ve "ı" ünlüleri vardır.
  "-gın" eki kalın olduğu için Gayın (غ) ile yazılır (دالغين).

• B) yorgun: İçinde kalın "o" ve "u" ünlüleri vardır.
  "-gun" eki kalın olduğu için Gayın (غ) ile yazılır (یورغون).

• C) şıvgın: İçinde kalın "ı" ünlüsü vardır. Kalın olduğu için
   Gayın (غ) ile yazılır (شیوغین).

• E) damga: İçinde kalın "a" ünlüleri vardır.
  Kalın olduğu için Gayın (غ) ile yazılır (طمغا).

• D) eğri: Bu kelimede "e" ve "i" ünlüleri vardır.
  Bunlar ince (ön) ünlülerdir. Osmanlı imlasında ince sıradaki
  kelimelerde Gayın harfi asla kullanılmaz. Bunun yerine
   Gef (گ) veya Kef (ك) kullanılır.

  • Yazımı: اگری şeklindedir.

Doğru Cevap: D) sıvacı

Açıklaması:

Resimdeki kelime کچکر şeklinde yazılmıştır.

• Kelimenin Okunuşu: Kelimenin harfleri Kef - Çim - Kef - Re'dir.
  Bu kelime "Geçger" (veya Farsça telaffuzuyla Gech-ger) olarak
  okunur.

• Kelimenin Kökeni ve Anlamı:

  • Geç / Gach (کچ): Farsça kökenli bir kelime olup
     "Alçı" veya "Sıva" anlamına gelir.

  • -ger / -ker (کر): Farsçada meslek yapanı bildiren bir ektir
    (Türkçedeki -cı/-çi eki gibi). "Yapan, eden" anlamı katar.

• Sonuç: Bu iki yapı birleştiğinde "Geç-ger" yani 
  "Alçı yapan / Sıva yapan" anlamı ortaya çıkar.
  Günümüz Türkçesindeki karşılığı **"Sıvacı"**dır.

Neden diğerleri değil?

• Diğer şıklardaki (kapıcı, boyacı, geçici, kazıcı)
  kelimelerin hepsi ünlü harfle (i) biter ve Osmanlıcada
  sonlarında Ye (ی) harfi olması gerekir.

• Ancak sorudaki kelime Re (ر) harfi ile bitmektedir.
  Bu ipucu bile bizi sonu "-ger" (yapan) ile biten bir yapıya götürür.

• A) zi'b (ذئب): Kurt (Hayvan)

• B) bi'r (بئر): Kuyu (Doğru Cevap)

• C) re's (رأس): Baş, kafa, tepe

• D) be's (بأس): Zarar, sakınca, korku
  (Örn: Bir beis yok = Bir sakınca yok)

• E) re'y (رأي): Görüş, fikir, oy (Örn: Rey kullanmak)

Doğru Cevap: D) باشك

İşte adım adım açıklaması:

• İstenen Ek: Soru bizden "Baş" kelimesinin
   Teklik 2. Kişi İyelik çekimini istiyor.
  Bu, günümüz Türkçesinde "Senin başın" demektir.

• Osmanlıca Kuralı (Nazal N / Sağır Kef): 
  Osmanlı Türkçesinde 2. tekil şahıs iyelik eki olan "-n" sesi
  (senin gelmen, senin başın, senin gözün gibi), normal
  "Nun (n)" harfiyle değil, Kef (ك) harfiyle yazılır.
  Bu özel kullanıma "Sağır Kef" veya "Nef" denir.
  Genizden gelen bir "n" sesidir.

• Yazılış: "Baş" (باش) + "ın" (ك) = باشك

Diğer şıkların anlamları:

• A) باشلر (Başlar): Çoğul eki almıştır (Baş-lar).

• B) باشلق (Başlık): Yapım eki almıştır (Baş-lık).

• C) باشم (Başım): 1. Tekil şahıs iyelik eki almıştır
  (Benim başım). Mim harfi "m" sesini verir.

• E) باشی (Başı): 3. Tekil şahıs iyelik eki almıştır
  (Onun başı). Ye harfi "ı/i" sesini verir.

Sonuç olarak; "Senin başın" anlamına gelen ve
Sağır Kef ile biten D seçeneği doğrudur.

Doğru Cevap: A) ş

Açıklaması:

Türkçenin ses özelliklerine göre; kökeni Türkçe olan kelimelerin
başında c, ğ, h, f, j, l, m, n, p, r, v, z ünsüzleri (sessiz harfleri)
genellikle bulunmaz.

Şıkları bu kurala göre inceleyelim:

• B) n: Türkçe kelimeler "n" harfiyle başlamaz.
  (İstisna: "Ne" soru zamiri ve ondan türeyen niçin,
  nasıl, nerede kelimeleri hariç).

• C) m: Türkçe kelimeler "m" harfiyle başlamaz.
  (Mırıldanmak, melemek gibi yansıma sesler hariç.
  Kelimelerin çoğu Arapça veya Farsça kökenlidir;
   masa, mektup gibi).

• D) z: Türkçe kelimeler "z" harfiyle başlamaz.
  (Zengin, zor, zaman gibi kelimeler yabancı kökenlidir.
  Yansıma sesler hariç).

• E) r: Türkçe kelimeler kesinlikle "r" harfiyle başlamaz.
  Bu yüzden Anadolu ağızlarında Recep'e "İrecep",
  Radyo'ya "Iradyo" denir.

• A) ş: "Ş" sesi Türkçe kelimelerin başında 
  serbestçe bulunabilir. Herhangi bir kısıtlaması yoktur.

  • Örnek: Şiş, şişman, şimdi, şöyle, şu, şaşmak.

• Kök Kelime (Bî-nevâ - بینوا):

  • Bî (بی): Farsça bir önektir ve "siz/sız" (yokluk) anlamı
    katar (İngilizcedeki un- veya -less gibi).

  • Nevâ (نوا): Farsça bir kelimedir; ses, ahenk
    anlamının yanı sıra "yiyecek, azık, nasip,
    zenginlik" anlamlarına da gelir.

  • Bî-nevâ: Azıksız, nasipsiz, çaresiz ve 
    yoksul (fakir) demektir.

• Ek (-lık - لق):

  • Kelimenin sonundaki "lam" ve "kaf" harfleri
    Türkçedeki "-lık / -lik" yapım ekidir.

  • Soyut isim türetir.

• Sonuç:

  • Bînevâ (Yoksul) + -lık = Bînevâlık

  • Anlamı: Yoksulluk, fakirlik, çaresizlik halidir.

Arapça kelimelerin kalıbını (veznini) bulmak için kelimenin kök harfleri 
"F - ' - L" (Fe - Ayın - Lam) şablonuna oturtulur.

• Kelimenin Kökü: "Karar" (قرار) kelimesinin kökü
   "K-R-R" (Kaf - Ra - Ra) harfleridir.

• Şablona Oturtma:

  • Kökün 1. harfi K (ق) -> F (ف) harfine denk gelir.
    (Harekesi üstün olduğu için Fa olur).

  • Kökün 2. harfi R (ر) -> ' (ع) harfine denk gelir.

  • Kelimede ikinci harften sonra bir uzatma Elif'i vardır (ا).
    Bu Elif kalıba da eklenir -> 'â olur.

  • Kökün 3. harfi R (ر) -> L (ل) harfine denk gelir.

• Sonuç:
  Harfleri birleştirdiğimizde: Fa + 'â + l = FA'ÂL (فعال) kalıbı
  ortaya çıkar.

Benzer Örnekler:

• Selâm (S-L-M) -> Fa'âl

• Kelâm (K-L-M) -> Fa'âl

• Zevâl (Z-V-L) -> Fa'âl
  
  DİĞER SEÇENEKLERE ÖRNEK
  

  A) fa'ûl (فَعُول) Kalıbı
  Bu kalıp genellikle bir işi çok yapanı
  (mübalağa) veya bir sıfatı belirtir.

  • Kabul (k-b-l) -> (Kabul etme)

  • Resul (r-s-l) -> (Elçi)

  • Cesur (c-s-r) -> (Cesaretli)

  • Melul (m-l-l) -> (Üzgün)

  B) fu'âl (فُعَال) Kalıbı
  İlk harfi ötreli (u sesi) okunur. Genellikle
  hastalık isimleri veya sesler bu kalıpta gelir.

  • Sual (s-'-l) -> (Soru)

  • Zücam (z-k-m) -> (Nezle)

  • Duman (d-m-n) -> (Duman)

  D) fa'îl (فَعِيل) Kalıbı
  En yaygın kalıplardan biridir.
  Genellikle sıfat (nitelik) bildirir.

  • Kerim (k-r-m) -> (Cömert)

  • Kebir (k-b-r) -> (Büyük)

  • Aziz ('-z-z) -> (Değerli)

  • Garib (g-r-b) -> (Yabancı, kimsesiz)

  E) fi'âl (فِعَال) Kalıbı
  İlk harfi esreli (i sesi) okunur.
  Genellikle mastar veya çoğul kelimelerde görülür.

  • Kitab (k-t-b) -> (Kitap)

  • Nizam (n-z-m) -> (Düzen)

  • Diyar (d-y-r) -> (Memleketler)

  • Firar (f-r-r) -> (Kaçış

Doğru Cevap: C) اوطه

Soruda kelimelerin hece sayılarına bakmamız isteniyor.
Tek tek inceleyelim:

• A) بال (Bal): Tek hecelidir. (1 Hece)

• B) اوق (Ok): Tek hecelidir. (1 Hece)

• C) اوطه (Oda): O-da şeklinde okunur
  ve iki hecelidir. (2 Hece)

• D) ایل (İl): Tek hecelidir. (1 Hece)

• E) ات (At): Tek hecelidir. (1 Hece)

Bu sorunun cevabı, kelimelerin içinde bulunan
 "okutucu harfler" (elif, vav, ye) ile sağlanan
uzun ünlülerin sayılmasıyla bulunur.

Osmanlı Türkçesi ve Farsça kökenli kelimelerde
uzun ünlüler şu harflerle gösterilir:

• Elif (ا): Uzun "â"

• Vav (و): Uzun "û"

• Ye (ی): Uzun "î"

Şıkları tek tek inceleyelim:

• A) بسی (Besî): "Çok" demektir. Sadece sonundaki
  Ye (ی) harfi uzundur. (1 Uzun Ünlü)

• B) ایران (Îrân): "İran" demektir.

  • Baştaki Elif-Ye (ایـ) harfleri "Î" sesini verir (Uzun İ).

  • Ortadaki Re-Elif (را) harfleri "râ" sesini verir (Uzun A).

  • Bu kelimede hem Î hem de  olmak üzere 
    2 tane uzun ünlü vardır.

• C) ایزد (Îzed): "Tanrı" demektir. Sadece baştaki
  "Î" uzundur. (1 Uzun Ünlü)

• D) دیو (Dîv): "Dev" demektir. Sadece ortadaki
  "î" uzundur. (1 Uzun Ünlü)

• E) شور (Şûr): "Tuzlu/Gürültü" demektir. Sadece ortadaki
  Vav (و) harfi "û" sesini uzatır. (1 Uzun Ünlü)

Sonuç: İçinde iki tane uzun ünlü bulunan kelime İran'dır.

• Okunuşu: Üftâde (veya Uftâde).

• Kökeni: Farsça.

• Kökü: Farsça "düşmek" anlamına gelen Uftâden (افتادن) fiilinden gelir.

• Kelime Anlamı:

  • Kelime anlamı tam olarak "Düşmüş, düşen" demektir.

  • Mecazi olarak; bir şeye tutulmuş, müptela olmuş, perişan,
    biçare ve düşkün anlamlarına gelir.
    (Örneğin: Üftâde-i aşk = Aşka düşmüş, aşk düşkünü).

• A) İlaç: Bu kelimeyle alakası yoktur.

  • İlaç kelimesinin Osmanlıcası Deva (دوا) veya İlac (علاج) 
    şeklindedir.

• B) Söylenmiş: Bu kelimeyle alakası yoktur.

  • Söylenmiş kelimesinin Farsça kökenli karşılığı 
    Gufte (گفته) kelimesidir. (Güfte buradan gelir).

• C) Açılmış: Bu seçenek genellikle çeldirici olarak verilir
  çünkü kelimenin sonu benzer biter (-de eki).

  • Açılmış kelimesinin Osmanlıcası 
    Küşâde (گشاده) kelimesidir.

• D) Taşınmış: Bu kelimeyle alakası yoktur.

  • Taşınmış kelimesinin Osmanlıcası Menkul (منقول) kelimesidir.
    (Gayrimenkul olmayan demektir).

Sonuç: "Üftâde" kelimesi kök olarak "düşmek" fiilinden geldiği için
doğru cevap "düşkün" olan E seçeneğidir.

• A) مشت (Müşt): Yumruk. (Farsça)

• B) بانو (Bânû): Hanımefendi, prenses, gelin.
  (Farsça - Buradaki Vav "u" okunur).

• C) بارو (Bârû): Kale duvarı, sur, burç.
  (Farsça - Buradaki Vav "u" okunur).

• D) كوفته (Köfte): Ezilmiş, dövülmüş et (Köfte).
  (Farsça - Buradaki Vav "ö" okunur).

• E) اوماج (Omaç): Bir tür çorba veya hamur yemeği. (Türkçe).

• A) اضافت (İzafet): Dad harfi burada "Z" olarak okunur.
  (Anlamı: Tamlama, bağlama).

• B) قضا (Kaza): Dad harfi burada "Z" olarak okunur.
  (Anlamı: Yargı, kader, kaza).

• C) ضابط (Zabit): Dad harfi burada "Z" olarak okunur.
  (Anlamı: Subay, tutanak tutan).

• D) ضرب (Darb / Darp): Dad harfi burada istisnai olarak
   "D" sesiyle okunur. (Anlamı: Vurma, darp etme).

• E) قاضيعسكر (Kazasker): Aslı "Kadı-ul Asker" olsa da
  Türkçede "Kazasker" olarak yerleşmiştir ve
  Dad harfi "Z" olarak okunur.

• A) خرد (Hı-red):

  • Okunuşu: Bu kelime "Akıl" anlamında kullanıldığında
     "Hı-red" (veya Hırad) şeklinde okunur.

  • Hece Sayısı: Hı - red (2 Hece).

  • (Not: Bu kelime "küçük" anlamında "Hurd" diye de okunabilir
    ama o zaman tek heceli olur. Şıklarda diğerlerinin hepsi tek
    heceli olduğu için soru bizden iki heceli olan
    "Hıred/Akıl" anlamını istemektedir.)

• B) یخ (Yeh):

  • Anlamı: Buz (Farsça).

  • Okunuşu: Yeh.

  • Hece Sayısı: 1 Hece.

• C) خوف (Havf):

  • Anlamı: Korku (Arapça).

  • Okunuşu: Havf.

  • Hece Sayısı: 1 Hece.

• D) خر (Har):

  • Anlamı: Eşek (Farsça).

  • Okunuşu: Har.

  • Hece Sayısı: 1 Hece.

• E) خوب (Hûb):

  • Anlamı: Güzel, iyi (Farsça).

  • Okunuşu: Hûb (Uzun u ile).

  • Hece Sayısı: 1 Hece.

Sonuç: B, C, D ve E seçenekleri tek heceliyken; 
A seçeneğindeki "Hıred" kelimesi iki hecelidir.

• A) Bununla birlikte: Osmanlıcada genellikle
   "Maahâzâ" (مع هذا) kelimesi kullanılır.

• C) İlk önce: Osmanlıcada genellikle 
  "Evvelâ" (اولا) veya "İbtidâ" (ابتدا) kelimeleri kullanılır.

• D) Bundan başka: Osmanlıcada genellikle 
  "Bundan mâadâ" (ماعدا) kelimesi kullanılır.

• E) Bundan sonra: Osmanlıcada genellikle 
  "Ba'demâ" (بعدما) veya "Min-ba'd" (من بعد) kelimeleri kullanılır.

Kelimenin Analizi:
Resimdeki kelime دستگاه (Dest-gâh)
şeklinde yazılmıştır.

• Kelimenin Kökleri:

  • Dest (دست): Farsçada "El" demektir.

  • Gâh (گاه): Farsçada "Yer" bildiren bir ektir
    (İkâmetgâh, ordugâh gibi).

• Birleşimi ve Anlamı:

  • Dest-gâh: Kelime anlamı "El yeri" veya
    "Elin çalıştığı yer, alet takımı" demektir.

  • Ses Değişimi: Bu kelime Türkçeye geçerken baştaki "D" sesi
    sertleşerek "T"ye, "s" sesi ise yumuşayarak "z"ye dönüşmüştür.

  • Destgâh -> Tezgâh halini almıştır. (Üzerinde iş yapılan masa/yer).

• A) Rende: Farsça Rendîden (yontmak) fiilinden 
  Rende olarak gelmiştir. "Destgâh" ile alakası yoktur.

• B) Demet: Yunanca Demati (bağ, tutam) kelimesinden
  gelmiştir. Farsça kökenli değildir.

• D) Testere: Farsça Dest-erre (El testeresi)
  kelimesinden gelir.
  "Dest" (el) kökü aynıdır ancak ikinci kısmı farklıdır
  (Erre = Testere).

• E) Deste: Farsça Deste (Kabza, tutamak, bir avuç, bağ)
  kelimesinden gelir. Yine "Dest" (el) kökünden türemiştir
  ancak anlamı farklıdır.

Özet:

• Destgâh = Tezgâh (Doğru Cevap)

• Desterre = Testere

• Deste = Deste

• A) دیلكی (Dilki/Tilki):

  • Harfler: Dal - Ye - Lam - Kef - Ye

  • Burada "i" sesleri Ye (ی) harfleriyle açıkça gösterilmiştir.

• B) قولاق (Kulak):

  • Harfler: Kaf - Vav - Lam - Elif - Kaf

  • Burada "u" sesi Vav (و) ile, "a" sesi Elif (ا) ile açıkça
     gösterilmiştir.

• C) ارسلان (Arslan):

  • Harfler: Elif - Re - Sin - Lam - Elif - Nun

  • Burada "a" sesleri Elif (ا) harfleriyle açıkça
     gösterilmiştir.

• D) يتمش (Yetmiş):

  • Harfler: Ye (Y) - Te (T) - Mim (M) - Şın (Ş)

  • Kelimenin okunuşu **"Yetmiş"**tir.

  • Ancak yazıda sadece sessiz harfler (Y-T-M-Ş) vardır.
    Aradaki "e" ve "i" ünlüleri için herhangi bir okutucu harf
    (He veya Ye) kullanılmamıştır / gösterilmemiştir.

• E) كوپری (Köprü):

  • Harfler: Kef - Vav - Pe - Re - Ye

  • Burada "ö" sesi Vav (و) ile, sondaki "ü" sesi 
    Ye (ی) ile açıkça gösterilmiştir.

1. Grup: Aynı Anlama Gelenler (A, B, C, E)
Bu dört seçenek de Türkçedeki "Büyük Ünlü Uyumu" 
kuralını ve bu kuralın dayandığı mekanizmayı anlatır.

• A) Büyük ünlü uyumu: Kuralın resmî adıdır.
  (Kalınla başlayan kalınla, inceyle başlayan inceyle devam eder).

• B) Damak uyumu: Büyük ünlü uyumunun diğer adıdır.
  Ünlülerin çıkış yeri damak (ön veya arka) olduğu için bu isim verilir.

• E) Kalınlık-incelik uyumu: Büyük ünlü uyumunun dayandığı
  temel prensiptir (a, ı, o, u -> Kalın / e, i, ö, ü -> İnce).

• C) Dil benzeşmesi: Dilin ağız içindeki ileri (ince) veya geri (kalın)
  hareketine dayandığı için bu uyuma bazen "dil uyumu" veya
  "dil benzeşmesi" de denir.

2. Grup: Farklı Olan (D)

• D) Dudak benzeşmesi: Bu terim, ünlülerin düz veya yuvarlak
  olmasıyla ilgilidir. Dudakların aldığı şekle (yuvarlaklaşma) göre
  belirlenir. Bu kural **"Küçük Ünlü Uyumu"**nun
  (Düzlük-Yuvarlaklık Uyumu) temelidir.

Sonuç:
A, B, C ve E seçenekleri Büyük Ünlü Uyumu ile ilgiliyken; 
D seçeneği Küçük Ünlü Uyumu ile ilgilidir. 
Bu yüzden diğerlerinden farklıdır.

Doğru Cevap: E) ninni

Bu sorunun cevabı, Türkçenin ses özellikleri ve
kelime başı ünsüzleri kuralına dayanır.

Kural Şudur:
Kökeni Türkçe olan kelimelerin başında 
c, ğ, l, m, n, r, z ünsüzleri (bazı istisnalar ve
yansıma sözcükler hariç) bulunmaz.

Şıkları inceleyelim:

• A) b: (böcek) Türkçe kelimeler B harfiyle başlayabilir (Ben, baş, balık).

• B) k: (kapak) Türkçe kelimeler K harfiyle başlayabilir (Kal, kara, kuş).

• C) y: (yassı) Türkçe kelimeler Y harfiyle başlayabilir (Yol, yer, yurt).

• D) s: (sallamak) Türkçe kelimeler S harfiyle başlayabilir (Su, sen, sarı).

• E) n: (ninni) Kural olarak Türkçe kelimeler "N" harfiyle başlamaz.

Neden "Ninni" kelimesi var o zaman?
Türkçede "N" ile başlayan çok az sayıdaki kelime (Ne, niçin, nerede)
istisnadır. "Ninni" ve "Nene" gibi kelimeler ise çocuk dili (bebekleri
uyutmak için çıkarılan "n... n..." sesleri) kökenli olduğu için veya ses
yansıması olduğu için bu kuralın dışında kalır. Ancak dil bilgisi kuralları
sorulduğunda, N harfi Türkçe kelime başında bulunmayan
harfler kategorisindedir.

Açıklaması:

Türkçe kökenli kelimeler kural olarak "z" harfiyle başlamaz.
"Z" ile başlayan kelimelerin çok büyük bir kısmı
(Zeytin, zaman, zengin, zor vb.) dilimize Arapça veya
Farsçadan geçmiştir.

Ancak bu kuralın önemli bir istisnası vardır: Yansıma Sözcükler.
Doğadaki seslerin taklit edilmesiyle oluşan kelimeler (yansıma sözcükler),
Türkçenin ses kurallarına uymak zorunda değildir.

• C) Zonklamak: Ağrıyan bir yerin "zonk, zonk" diye atmasından
  türetilmiş bir yansıma sözcüktür. Kökü "zonk" sesidir.
  Bu yüzden Türkçe kabul edilir ve kuralın istisnasıdır.
  (Benzer örnekler: Zırvalamak, zıplamak, zırıltı).

Diğer şıklar neden değil?
Çünkü onlar Türkçe değil, yabancı kökenli (alıntı) kelimelerdir.
Alıntı kelimeler zaten Türkçe kurallarına uymak zorunda değildir,
bu yüzden "istisna" sayılmazlar; doğrudan "yabancı" sayılırlar.

• A) Zeytin: Arapça kökenlidir.

• B) Zarûret: Arapça kökenlidir.

• D) Zahmet: Arapça kökenlidir.

• E) Zırh: Farsça kökenlidir.

• B) مهربان (Mihribân):

  • Kökeni: Farsça. "Mihr" (Sevgi, güneş) +
    "-bân" (Koruyan, saklayan) eklerinden türemiştir.

  • Anlamı: Şefkatli, merhametli, güler yüzlü, seven,
    muhabbetli kimse demektir.
    (Musa Eroğlu'nun meşhur türküsündeki
    "Mihriban" da buradan gelir).

Diğer Seçeneklerin Anlamları:

• A) زحمناك (Zahmnâk):

  • Kökeni: Farsça. "Zahm" (Yara) + "-nâk" (Sahiplik eki).

  • Anlamı: Yaralı, dertli, incinmiş.

• C) بزرگوار (Büzürgvâr):

  • Kökeni: Farsça. "Büzürg" (Büyük) + "-vâr" (Gibi/Sahip).

  • Anlamı: Büyük, ulu, yüce, saygıdeğer kişi.

• D) شهريار (Şehriyâr):

  • Kökeni: Farsça. "Şehr" (Şehir/Ülke) + "-yâr" (Dost/Sahip).

  • Anlamı: Hükümdar, padişah, sultan.
    (Bir şehrin veya ülkenin sahibi anlamında).

• E) دستبرد (Dest-burd):

  • Kökeni: Farsça. "Dest" (El) + "Burd" (Götürmek/Kapmak).

  • Anlamı: Baskın, yağma, saldırı, el çabukluğu, hüner.

• E) نتیجه (Netîce):

  • Kelimenin tahlili: Nun (n) - Te (t) - Ye (î) - Cim (c) - He (e).

  • Burada "Te" harfinden sonra gelen "Ye" harfi, "y" ünsüzü
    olarak değil, kendinden önceki harfi uzatan uzun "î" (Netî-ce)
    olarak kullanılmıştır. Kurala tam olarak uyan örnek budur.
    

Diğer Seçeneklerin Analizi:

• A) زیارت (Ziyâret):

  • Buradaki Ye (ی) harfi "i" sesini uzatmak için değil, 
    "y" ünsüzü olarak (Zi-yâ-ret) kullanılmıştır.
    Kendisinden sonra Elif gelmiştir.

• B) اصول (Usûl):

  • Bu kelimede Ye (ی) harfi hiç yoktur. Uzun ünlü olarak
    Vav (و) kullanılmıştır (û sesi).

• C) حكایه (Hikâye):

  • Buradaki Ye (ی) harfi uzun ünlü değil, 
    "y" ünsüzü olarak (Hika-ye) kullanılmıştır.

• D) خیانت (Hıyânet):

  • A şıkkında olduğu gibi buradaki Ye (ی) harfi de
     "y" ünsüzü olarak (Hı-yâ-net) kullanılmıştır.

Özet: Sadece "Netîce" kelimesinde Ye harfi bir okutucu
(uzun ünlü) işlevi görerek "Tî" sesini vermiştir

Doğru Cevap: C) احمق (Ahmak)

Bu soruda Arapça kökenli kelimelerdeki "Uzun A" (Â) 
sesini sağlayan Elif (ا) harfinin kullanımı sorulmuştur.
Osmanlıcada bir ünsüzden sonra gelen Elif harfi,
o ünsüzü uzatarak okutur.

Şıkları tek tek inceleyelim:

• A) بلاغت (Belâgat):

  • Lam (ل) harfinden sonra Elif (ا) gelmiş ve
    "Lâm-Elif" (لا) oluşmuştur.

  • Bu, "L" sesini uzatarak "Lâ" (Belâgat) şeklinde
    okutur. (Uzun A vardır).

• B) عارضه (Ârıza):

  • Kelimenin başında Ayin (ع) harfinden sonra Elif (ا) gelmiştir.

  • Bu, "A" sesini uzatarak "Â" (Ârıza) şeklinde okutur.
     (Uzun A vardır).

• C) احمق (Ahmak):

  • Harfleri: Elif - Ha - Mim - Kaf.

  • Bu kelimenin içinde kendinden önceki harfi uzatan bir
     Elif (ا) yoktur.

  • Kelime "Ahmak" şeklinde, her iki hecesi de kısa okunur.
     (Uzun A yoktur).

• D) صداقت (Sadâkat):

  • Dal (د) harfinden sonra Elif (ا) gelmiştir (دا).

  • Bu, "D" sesini uzatarak "Dâ" (Sadâkat) şeklinde okutur.
     (Uzun A vardır).

• E) احكام (Ahkâm):

  • Kef (ك) harfinden sonra Elif (ا) gelmiştir (كا).

  • Bu, "K" sesini uzatarak "Kâm" (Ahkâm) şeklinde okutur.
     (Uzun A vardır).

Sonuç: İçinde uzatma Elif'i bulunmayan ve kısa okunan kelime
**"Ahmak"**tır.

Doğru Cevap: E) شیرین (Şîrîn)

Bu sorunun cevabı, Farsça kelimelerdeki ünlülerin 
uzunluk ve kısalık (açıkça yazılıp yazılmama) durumuna dayanır.

Kavram Açıklaması:
Osmanlı Türkçesi öğretiminde "Ortalama İ" terimi, genellikle
Farsça kelimelerde bulunan, yazıda Ye (ی) harfiyle gösterilmeyen,
kısa okunan ve "i" ile "ı" arasında (bazen "e"ye çalan) bir ses değeri
taşıyan ünlüler için kullanılır (Esre ile gösterilen sesler).

Buna karşılık "Vav-ı Maruf" veya "Ye-i Maruf" (Bilinen Ye) ise uzun "î" sesidir
ve kelime içinde mutlaka Ye (ی) harfi ile yazılarak gösterilir.

Şıkları inceleyelim:

• A) شكسته (Şikeste): "Kırık" demektir. Şın harfinden sonra yazılmayan
  kısa bir "i" sesi vardır. (Ortalama i vardır).

• B) كران (Kirân): "Kıyı, kenar" demektir. Kef harfinden sonra yazılmayan
  kısa bir "i" sesi vardır. (Ortalama i vardır).

• C) خرد (Hıred): "Akıl" demektir. Hı harfinden sonra yazılmayan
  kısa bir "ı/i" sesi vardır. (Ortalama i vardır).

• D) اشكنجه (İşkence): "Eziyet" demektir. Kelimenin içindeki ünlüler
  kısadır ve "Ye" ile gösterilmemiştir. (Ortalama i vardır).

• E) شیرین (Şîrîn): "Tatlı" veya özel isim olan Şirin demektir.

  • Yazılışı: Şın - Ye - Re - Ye - Nun.

  • Bu kelimede iki adet Ye (ی) harfi vardır ve
    bunlar sesi uzatarak "Î" (Şî-rîn) şeklinde okutur.

  • Buradaki sesler "Ortalama i" (kısa i) değil, 
    "Uzun İ" (Ye-i Maruf) sesidir.

Sonuç: "Şîrîn" kelimesinde kısa/ortalama i değil,
tam ve uzun "î" sesi bulunduğu için cevap E seçeneğidir.

• C) خوان (Hân):

  • Okunuşu: Hân (Aradaki 'v' okunmaz).

  • Anlamı: Sofra, yemek tepsisi, yemek. (Doğru Cevap)
    
    

Diğer Seçeneklerin Anlamları:

• A) خواجه (Hâce):

  • Okunuşu: Hâce (Günümüzde "Hoca" olarak kullanılır).

  • Anlamı: Efendi, sahip, usta, hoca.

• B) خويش (Hîş):

  • Okunuşu: Hîş.

  • Anlamı: Kendi, öz; akraba, hısım.

• D) خواب (Hâb):

  • Okunuşu: Hâb.

  • Anlamı: Uyku, rüya. (Örnek: Hâb-ı gaflet = Gaflet uykusu).

• E) استخوان (Ustuhvân):

  • Okunuşu: Ustuhvân (veya Ustuhân).

  • Anlamı: Kemik. (Bu kelime önceki sorulardan
    birinde de sorulmuştu).

Sonuç: "Sofra" anlamına gelen kelime C seçeneğidir.

• A) غ (Gayın): Bu harf, kalın ve boğazdan gelen bir "ğ/g" sesidir.
  Çeviriyazıda g harfinin üzerine veya altına nokta konularak (ġ) gösterilir.
  (Sorudaki "altı noktalı" ifadesi bazı basımlarda veya sistemlerdeki
  farklılıktan kaynaklansa da, "noktalı g" ile kastedilen
  harf kesinlikle Gayın'dır).
  
  

  Diğer Seçeneklerin Çeviriyazı Karşılıkları:

  • B) ك (Kef): Çeviriyazıda k harfi ile gösterilir.
    (Eğer "Gef" olarak okunursa düz g,
    "Nef" olarak okunursa ñ ile gösterilir).

  • C) ن (Nun): Çeviriyazıda n harfi ile gösterilir.

  • D) ج (Cim): Çeviriyazıda c harfi ile gösterilir.

  • E) ش (Şın): Çeviriyazıda ş (veya altına nokta konulmuş
    s / š) harfi ile gösterilir.

  Özet: Transkripsiyon alfabesinde "G" harfinin noktalı versiyonu 
  Gayın (غ) harfini temsil eder.

Doğru Cevap: B) صوك (Soñ / Son)

Bu sorunun cevabı, Osmanlı Türkçesindeki Sağır Kef (Nef / Nazal N) 
harfinin çeviriyazı (transkripsiyon) karşılığını bilmeye dayanır.

Kural: Osmanlıcada "kef" (ك) harfi ile yazılan ancak genizden gelen
"n" (ng) sesiyle okunan harfe Sağır Kef denir. Akademik çeviriyazı
metinlerinde bu harf ñ sembolüyle gösterilir.

Seçenekleri inceleyelim:

• B) صوك (Soñ):

  • Bu kelime günümüz Türkçesindeki "Son" kelimesidir.

  • Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlıcada bu kelime genizden
    gelen bir sesle "Soñ" şeklinde söylenirdi.

  • Yazımda sondaki harf "Kef"tir ancak "n" sesi verir.
    Bu yüzden çeviriyazısı Soñ şeklindedir.

Diğer Seçeneklerin Analizi:

• A) كمال (Kemâl): Arapça kökenlidir. Baştaki harf normal Kef'tir
  ve "k" sesi verir. Çeviriyazısı: Kemāl.

• C) كركين (Gergin): Türkçe kökenlidir. Sondaki harf Nun (ن) harfidir,
  Kef değildir. Normal "n" sesi verir. Çeviriyazısı: Gergin.

• D) اكلمه (Ekleme): Türkçe kökenlidir. Ortadaki harf normal Kef'tir
  ve "k" sesi verir. Çeviriyazısı: Ekleme.

• E) گفته (Güfte): Farsça kökenlidir. Baştaki harf Gef (گ) harfidir
  (Osmanlıcada bazen keşidesiz yazılır) ve "g" sesi verir.
  Çeviriyazısı: Gufte.

Sonuç: İçinde Sağır Kef (Nazal N) barındıran ve ñ ile yazılması
gereken tek kelime B seçeneğidir.

Doğru Cevap: A) özlemek

Açıklaması:

Resimdeki kelime Osmanlı imlasıyla اوكسمك şeklinde yazılmıştır.

• Okunuşu: Kelimenin harfleri Elif-Vav-Kef-Sin-Mim-Kef'tir.
  Bu kelime "Öğsemek" veya "Öksemek" şeklinde okunur.

• Anlamı ve Kökeni: Bu kelime Eski Anadolu Türkçesinde
  kullanılan arkaik (eskimiş) bir fiildir.

  • Genellikle "Öksüz" kelimesiyle aynı kökten geldiği düşünülür.

Diğer Seçeneklerin Açıklaması:

• B) Yormak: Osmanlıcada يورمق (Yormak) şeklinde yazılır.
  Anlamca bir bağı yoktur.

• C) Kucaklamak: Osmanlıcada قوجاقلامق (Kucaklamak) şeklinde yazılır.
  Anlamca bir bağı yoktur.

• D) Karşılamak: Osmanlıcada قارشيلامق (Karşılamak) şeklinde yazılır.
  Anlamca bir bağı yoktur.

• E) Yıpratmak: Osmanlıcada ييپراتمق (Yıpratmak) şeklinde yazılır.
  Anlamca bir bağı yoktur.

Sonuç: Eski metinlerde "öğsemek" fiili doğrudan günümüzdeki 
"özlemek" fiilinin karşılığıdır.

Doğru Cevap: D) يتمش (Yetmiş)

Bu sorunun cevabı, Osmanlı Türkçesi imlasında (yazım kurallarında)
 kısa ünlülerin yazılmaması prensibine dayanır. Özellikle Türkçe
kelimelerde, kelime içindeki kısa "e" ve "i" sesleri çoğu zaman harf
olarak gösterilmez, sadece sessiz harfler yazılır.

Seçenekleri tek tek inceleyerek hangi sesin hangi harfle
gösterildiğine bakalım:

• A) قولاق (Kulak):

  • Harfler: Kaf (Q) - Vav (U) - Lam (L) - Elif (A) - Kaf (K).

  • Burada "u" sesi Vav ile, "a" sesi Elif ile açıkça harf
    olarak yazılmıştır.

• B) دیلكی (Dilki / Tilki):

  • Harfler: Dal (D) - Ye (İ) - Lam (L) - Kef (K) - Ye (İ).

  • Burada her iki "i" sesi de Ye harfiyle gösterilmiştir.

• C) ارسلان (Arslan):

  • Harfler: Elif (A) - Re (R) - Sin (S) - Lam (L) - Elif (A) - Nun (N).

  • Burada "a" sesleri Elif harfleriyle gösterilmiştir.

• D) يتمش (Yetmiş):

  • Harfler: Ye (Y) - Te (T) - Mim (M) - Şın (Ş).

  • Kelime Y-T-M-Ş harflerinden oluşur.

  • Okunuşu "Yetmiş"tir ancak aradaki "e" ve "i" sesleri için
    "He" veya "Ye" gibi herhangi bir okutucu harf kullanılmamıştır. 
    Bu ünlüler gizlidir.

• E) كوپری (Köprü):

  • Harfler: Kef (K) - Vav (Ö) - Pe (P) - Re (R) - Ye (Ü).

  • Burada "ö" sesi Vav ile, "ü" sesi Ye ile gösterilmiştir.

Sonuç: D şıkkındaki "Yetmiş" kelimesinde ünlüler harf olarak yazılmamış,
sadece ünsüz harflerle kelime oluşturulmuştur.

Doğru Cevap: C) آچدی (Açdı)

Bu sorunun cevabı Türkçedeki "Ünsüz Benzeşmesi" 
(Sertleşme) kuralına dayanır.

Kural: Türkçede f, s, t, k, ç, ş, h, p (Fıstıkçı Şahap) harflerinden biriyle
biten bir kelimeye, "c, d, g" ile başlayan bir ek gelirse; bu ek sertleşerek
"ç, t, k"ye dönüşür. (Örnek: Aç-dı -> Aç-tı).

Osmanlıcada bu kural bazen yazıda gösterilir (Dal yerine Te yazılır),
bazen de gösterilmez (Ek olduğu gibi Dal ile yazılır, ama sert okunur).
Soru bizden uyulmayan örneği istiyor.

Seçeneklerin Analizi:

• A) طرفتن (Taraftan):

  • Kelime "f" (sert) ile bitmiş. Ek Te (ت) harfi ile yazılarak
    sertleşmeye uyulmuş. (Doğru: Taraftan).

• B) باشتن (Baştan):

  • Kelime "ş" (sert) ile bitmiş. Ek Te (ت) harfi ile yazılarak
    sertleşmeye uyulmuş. (Doğru: Baştan).

• C) آچدی (Açdı):

  • Kelime: Aç ("ç" sert ünsüzdür).

  • Gelen Ek: Görüldüğü -dı eki Dal (د) harfi ile yazılmıştır.

  • Kurala uyulsaydı Te (ت) ile "Açtı" (آچتی) yazılması gerekirdi.

  • Burada sertleşme kuralı yazıda gösterilmemiş, ünsüz
    uyumuna uyulmamıştır.

• D) ایچتی (İçti):

  • Kelime "ç" (sert) ile bitmiş. Ek Te (ت) harfi ile yazılarak
    sertleşmeye uyulmuş. (Doğru: İçti).

• E) قاچتی (Kaçtı):

  • Kelime "ç" (sert) ile bitmiş. Ek Te (ت) harfi ile yazılarak
    sertleşmeye uyulmuş. (Doğru: Kaçtı).

Sonuç: Diğer tüm şıklarda ekler sert ünsüzle (Te) başlarken,
C şıkkında ek yumuşak ünsüzle (Dal) başladığı için kurala uyulmamıştır.

Doğru Cevap: B) جرأت (Cür'et)

Bu soruyu çözmek için "Medli Hece" (Uzatmalı Hece)
kavramını bilmek gerekir.

Medli Hece Nedir?
Osmanlı Türkçesi aruz vezninde, içinde uzun ünlü bulunan
ve bir sessiz harfle biten hecelere "Medli Hece" denir.
(Kısaca formülü: Uzun Ünlü + Ünsüz).
Bu heceler aruzda bir buçuk ses değerindedir.

Şıkları bu kurala göre analiz edelim:

• A) حضور (Huzûr):

  • Hece yapısı: Hu - zûr.

  • "Zûr" hecesinde uzun û (Vav harfi ile) ve
    sonunda r ünsüzü vardır.

  • (Uzun ünlü + Ünsüz) -> Medli hece vardır.

• B) جرأت (Cür'et):

  • Hece yapısı: Cür - et.

  • Bu kelimede herhangi bir uzatma harfi (Elif, Vav, Ye) yoktur.
     Heceler "kısa ünlü + ünsüz" şeklindedir
    (Kapalı hecedir ama medli değildir).

  • Medli hece yoktur.

• C) تبليغ (Teblîğ):

  • Hece yapısı: Teb - lîğ.

  • "Lîğ" hecesinde uzun î (Ye harfi ile) ve
    sonunda ğ ünsüzü vardır.

  • (Uzun ünlü + Ünsüz) -> Medli hece vardır.

• D) سليم (Selîm):

  • Hece yapısı: Se - lîm.

  • "Lîm" hecesinde uzun î (Ye harfi ile) ve sonunda 
    m ünsüzü vardır.

  • (Uzun ünlü + Ünsüz) -> Medli hece vardır.

• E) طغيان (Tuğyân):

  • Hece yapısı: Tuğ - yân.

  • "Yân" hecesinde uzun â (Elif harfi ile) ve sonunda
     n ünsüzü vardır.

  • (Uzun ünlü + Ünsüz) -> Medli hece vardır.

Sonuç: İçinde uzun ünlü barındırmadığı için medli hece
olmayan kelime Cür'et'tir.

• A) كسوك (Kesük / Kesik): Kelime "Kesmek" fiilinden türemiştir.
  Buradaki kef harfleri (baştaki ve sondaki) "k" sesini karşılamaktadır.

• B) كل (Gel): Bu kelime "Gelmek" fiilinin emridir.
  Yazılışta kef kullanılır ancak okunuşu "g" sesiyledir.
  (Not: "Kel" olarak okunsa dahi diğer seçeneklerin ağırlığı
  "Gel" okunuşunu ve "g" sesini işaret etmektedir).

• C) كورش (Görüş / Güreş): Her iki okunuşta da kelime "g" sesiyle başlar.
  Buradaki kef, "g" (gef) olarak kullanılmıştır.

• D) سوكى (Sevgi): Kelime kökü "Sev-", eki "-gi"dir.
  Buradaki kef harfi "g" sesini karşılamaktadır.

• E) گفته (Güfte): Farsça kökenli bir kelimedir (bestelenmiş şiir/söz).
  Buradaki kef harfi "g" sesini karşılamaktadır.

Seçenekleri tek tek inceleyelim:

• A) آليم (Alım):

  • Kök: Al- (mak) -> Fiil

  • Ek: -ım (Fiilden isim yapan ek)

  • Açıklama: "Almak" fiiline gelen "-ım" eki kelimeyi
    isme dönüştürmüştür. (Örn: Alım-satım).

• B) ياقى (Yakı):

  • Kök: Yak- (mak) -> Fiil

  • Ek: -ı (Fiilden isim yapan ek)

  • Açıklama: "Yakmak" fiiline gelen "-ı" eki kelimeyi
    isme dönüştürmüştür (Vücuda yapıştırılan ilaçlı bez).

• C) النده (Elinde):

  • Kök: El -> İsim

  • Ekler: -i (İyelik eki), -n (Kaynaştırma/Zamir n'si), -de (Bulunma hâli eki).

  • Açıklama: Bu kelimenin kökü zaten isimdir.
    Eklenen ekler ise "çekim ekleri"dir (iyelik ve hâl eki).
    Kelimenin yapısını değiştiren veya fiilden türeten bir yapım eki yoktur.

• D) بسلمه (Besleme):

  • Kök: Besle- (mek) -> Fiil

  • Ek: -me (Fiilden isim yapan ek / İsim-fiil eki)

  • Açıklama: "Beslemek" fiiline gelen "-me" eki
    kelimeyi isme dönüştürmüştür (Besleme, evlatlık/hizmetçi
    anlamında isimleşmiştir).

• E) يوزش (Yüzüş):

  • Kök: Yüz- (mek) -> Fiil

  • Ek: -üş (Fiilden isim yapan ek / İsim-fiil eki)

  • Açıklama: "Yüzmek" fiiline gelen "-üş" eki,
    eylemin yapılış tarzını bildiren bir isme dönüşmüştür.

Sonuç:
A, B, D ve E seçeneklerinde fiil kökenli kelimeler ek alarak
isme dönüşmüştür. Ancak C seçeneğindeki "Elinde" kelimesinin
kökü zaten isimdir ve sadece çekim eki almıştır.

Bu soru, Osmanlı Türkçesinde "Kef" harfinin Sağır Kef (Nef / Nazal N / ñ) 
olarak kullanılıp kullanılmadığını ayırt etmenizi istemektedir.
Sağır Kef, genizden gelen "n" (ng) sesini verir.

Seçenekleri inceleyelim:

• A) كوردكز (Gördüñüz): Kelime sonundaki "-ñiz/-ñüz" (siz) eki,
  2. çoğul şahıs ekidir ve Osmanlıcada her zaman sağır kef ile
  yazılır. (Burada vardır).

• B) كيجه كز (Geceñiz): Kelime sonundaki "-ñiz" (sizin) eki,
  2. çoğul iyelik ekidir ve sağır kef ile yazılır. (Burada vardır).

• C) صوك (Soñ / Son): "Son" kelimesi, kök hâlinde sağır kef (nazal n)
  barındıran kelimelere örnektir. (Burada vardır).

• E) ياكلمق (Yañılmak / Yanılmak): Bu kelime "Yakılmak" (ateşle yakılmak)
  değil, "Yanılmak" kelimesidir. "Yanılmak" kelimesinin kökündeki "n" sesi,
  eski Türkçeden beri genizsi "ñ" sesidir ve Osmanlıcada sağır kef ile yazılır.
  (Kelimenin "a" gibi kalın bir ünlüyle başlamasına rağmen Kaf (ق) yerine
  Kef (ك) ile yazılması, bunun "k" değil "ñ" sesi olduğunu gösterir).
  (Burada vardır).

• D) كوردكندن (Gördüğünden): Kelimeyi tahlil edelim: Gör-dük-ü-n-den.

  • Buradaki "kef" harfi, "-dük" sıfat-fiil ekinin yumuşamış hâlidir ve 
    "ğ" (yumuşak g) sesini verir (Bu kullanıma "Gef" denir).

  • Kelimenin devamındaki "n" sesi ise yazıda açıkça 
    "Nun" (ن) harfi ile gösterilmiştir.

  • Dolayısıyla bu kelimedeki kef harfi, sağır kef (n) olarak değil,
    gef (ğ) olarak kullanılmıştır.

Sonuç: Diğer seçeneklerdeki kef harfleri "n/ñ" (Sağır Kef) sesini karşılarken,
D seçeneğindeki kef harfi "ğ" (Gef) sesini karşılamaktadır.

Seçeneklerin Açıklaması:

• Elif-i Memdûde Nedir?
  Osmanlı Türkçesinde kelime başındaki Elif harfinin üzerine konan
  ve "med" adı verilen işarettir (آ). İki temel işlevi vardır:

  1. Türkçe kelimelerde: Kelimenin "a" sesiyle
     başladığını gösterir (kısa okunur).

  2. Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde:
      Uzun "â" sesini gösterir.

• A) آلمق (Almak): Bu kelime Türkçe bir fiildir ("Almak").
  Buradaki elif-i memdûde, kelimenin "a" sesiyle başladığını
  belirtmek için imla kuralı gereği konulmuştur ancak ses kısadır.
  Uzun okunmaz.

• B) طالع (Tali'): Kelimenin başında veya içinde elif-i memdûde (آ) yoktur,
  normal elif (ا) vardır. Bu yüzden aranan cevap olamaz.

• C) والی (Vali): Kelimenin içinde normal elif (ا) kullanılmıştır.
  Med işareti yoktur.

• D) ماجرا (Macera): Kelimenin içinde ve sonunda normal elif (ا) vardır.
  Med işareti yoktur.

• E) آمر (Âmir): Bu kelime Arapça kökenlidir (emir veren anlamında).
  Kelimenin başındaki elif-i memdûde burada uzun a (â) sesini karşılar.
  Telaffuzu "Âmir" şeklindedir.

Bu nedenle, elif-i memdûde'nin uzun a sesini gösterdiği
tek seçenek E şıkkındaki "Âmir" kelimesidir.

Seçenekleri tek tek inceleyelim:

• A) تك (Tek): Kelime "Te - Kef" harfleriyle yazılmıştır.
  Aradaki "e" sesi için bir harf kullanılmamıştır.

• B) یدی (Yedi): Kelime "Ye - Dal - Ye" harfleriyle yazılmıştır.
  Sondaki "i" sesi için "Ye" kullanılmış olsa da, ilk hecedeki 
  "e" sesi (Ye harfinden sonra) yazıda gösterilmemiştir.

• C) بل (Bel): Kelime "Be - Lam" harfleriyle yazılmıştır.
  Aradaki "e" sesi harfle gösterilmemiştir.

• D) اللی (Elli): Kelime "Elif - Lam - Lam - Ye" şeklinde yazılmıştır.

  • Baştaki "E" sesi Elif (ا) harfi ile gösterilmiştir.

  • Sondaki "i" sesi Ye (ی) harfi ile gösterilmiştir.

  • Dolayısıyla kelimedeki her iki ünlü de harfle gösterilmiştir.

• E) بوین (Boyun): Kelime "Be - Vav - Ye - Nun" şeklinde yazılmıştır.
  İlk hecedeki "o" sesi Vav ile gösterilmiş ancak ikinci hecedeki
   "u" sesi için (Ye ile Nun arasında) bir Vav daha olması gerekirken
  kullanılmamıştır (Normalde Boyun kelimesi tam yazılışta
  بویون şeklinde olur). Burada ikinci ünlü gösterilmemiştir.

• A) Başlamak: Kelimenin kökü "Baş" ismidir. "-la"
   eki gelerek isimden fiil (baş-la-mak) yapmıştır.

• B) Böğürmek: Kelimenin kökü yansıma bir ses olan
   "Böğ" ismidir (veya böğür). "-ür" eki gelerek isimden
  fiil (böğ-ür-mek) yapmıştır.

• C) Geğirmek: Kelimenin kökü yansıma bir ses olan
   "Geg" ismidir. "-ir" eki gelerek isimden fiil (geg-ir-mek -> geğirmek)
  yapmıştır.

• D) Uçurum: Kelimenin kökü "Uç-" fiilidir (uçmak).
  Önce "-ur" ekiyle "uçurmak" (fiilden fiil) olmuş,
  sonra "-um" ekiyle "uçurum" (fiilden isim) olmuştur.
  Bu kelimede isimden fiil yapan bir ek yoktur;
  aksine fiilden isim türemiştir.

• E) Susamak: Kelimenin kökü "Su" ismidir.
   "-sa" eki gelerek isimden fiil (su-sa-mak) yapmıştır.

• A) يمك (Yemek): Kelimenin başındaki Ye harfi
  "Y" ünsüzü olarak okunur.

• B) ایتام (Eytam): "Yetimler" anlamına gelen bu kelimede
  Ye harfi, "Ey" hecesinde "Y" ünsüzü olarak okunur.

• C) سودى (Sevdi): Kelime "Sev-" fiili ve "-di" geçmiş
  zaman ekinin birleşimidir. Kelimenin sonundaki
  Ye harfi burada "i" sesi veren ünlü (vokal) görevindedir.
  (Okunuşu: Sevdi).

• D) يورغون (Yorgun): Kelimenin başındaki
  Ye harfi "Y" ünsüzü olarak okunur.

• E) ياور (Yaver): Kelimenin başındaki
  Ye harfi "Y" ünsüzü olarak okunur

• A) غايت (ğayet): Yanlıştır.

  • Kelimenin ilk harfi Gayın (غ) harfidir.
    Çeviriyazı alfabesinde Gayın harfi genellikle
     ġ (üzerinde nokta olan g) ile gösterilir.

  • Ayrıca kelime modern Türkçede "Gayet" olarak yazılır.
    Buradaki çeviride hem "ğ" kullanımı hem de
    harf karşılığı tartışmalıdır.
    Standart transkripsiyonda ġāyet şeklinde olması beklenir.

• B) كافر (kâfir): Doğrudur.

  • Kelimenin ilk harfi Kef (ك) harfidir.
    Kef harfinin çeviriyazı karşılığı normal k harfidir.

  • Elif (ا) harfi uzatma görevi gördüğü için â şeklinde
    şapkalı yazılmıştır.

  • Bu seçenek, harf karşılıkları ve
    okunuş açısından doğrudur.

• C) غازى (gazi): Yanlıştır.

  • Kelimenin başındaki harf Gayın (غ) harfidir.

  • Latin alfabesindeki normal g harfi,
    Osmanlıcadaki Gef (گ) harfinin karşılığıdır.
    Gayın harfi için ġ kullanılmalıydı (ġazi).

• D) سومك (sevmeḳ): Yanlıştır.

  • Bu seçenek en net hatayı içerir.
    Kelimenin sonundaki harf Kef (ك) harfidir.

  • Seçenekte verilen ḳ (altı noktalı k) harfi ise 
    Kaf (ق) harfinin karşılığıdır.

  • İnce ünlülü (e) bir kelime olduğu için Kef ile yazılmıştır,
    bu yüzden normal "k" ile gösterilmeliydi (sevmek).

• E) شمع (şem): Yanlıştır.

  • Kelimenin sonunda Ayın (ع) harfi vardır.

  • Verilen "şem" yazılışında bu harf gösterilmemiştir.
    Doğrusu ayın harfini temsilen kesme işaretiyle 
    şem' veya şemʿ şeklinde olmalıydı.

• A) Baron: Dilimize Batı dillerinden (Fransızca) girmiş bir kelimedir.
  Birinci hecesi düz (a), ikinci hecesi yuvarlaktır (o).
  Ayrıca Türkçede ikinci hecede "o" sesi bulunmaz.
  Bu durum dudak uyumuna/benzeşmesine aykırıdır,
  yani bu kelimede dudak benzeşmesi (uyumu) yoktur.

• B) Bozuk: İlk hecedeki "o" (yuvarlak) sesi, ikinci hecedeki
  eki kendine benzeterek "u" (yuvarlak) yapmıştır.
  Dudak benzeşmesi vardır.

• C) Örgü: İlk hecedeki "ö" (yuvarlak) sesi,
  ikinci hecedeki eki kendine benzeterek "ü" (yuvarlak) yapmıştır.
  Dudak benzeşmesi vardır.

• D) Elek: Düz ünlülerden oluşur (e-e). Düzlük kuralına uyar.

• E) İplik: Düz ünlülerden oluşur (i-i). Düzlük kuralına uyar.

• A) Kiber: Bu kelime "büyüklük, yaşlılık" manasındadır.
  Bir kalıp ismi değil, isimdir.

• B) İstişâre: Bu kelime İstif'âl (Bab 10) kalıbındadır.
  (Kökü: Ş-V-R). Başında "İst-" takısı vardır.

• C) İnkâr: Bu kelime İf'âl (Bab 4) kalıbındadır.
  (Kökü: N-K-R). Yapısı "İ-1-2-â-3" şeklindedir.

• D) Isfirâr: Bu kelime "sararmak" (sarı olmak) anlamındadır.
  Kökü S-F-R (Safr)'dır.

  • Kalıba uygulayalım: I-s-f-i-r-â-r

  • Görüldüğü gibi kelimenin sonundaki "r" harfi tekrarlanmış ve
    "if'ilâl" (isfirâr) ses uyumunu tam olarak sağlamıştır.

• E) Semâ': Bu kelime "işitmek" veya "gök" anlamındadır.
  "Fe'âl" veznindedir.

• A) kadr: Arapça kökenlidir. Kelime sonundaki çift ünsüz (dr)
  korunmuştur. Günümüz Türkçesinde "kader" olsa da,
  seçenekteki yazım ("kadr") düzensiz yapının korunduğunu gösterir.

• B) pırlanta: Bu kelimenin kökeni İtalyanca "brillante" kelimesidir.

  • Orijinalinde kelime başında "br-" çift ünsüzü vardır.
    Türkçe kelimeler iki sessiz harfle başlamaz (bu bir düzensiz hecedir).

  • Türkçeye geçerken bu iki sessiz harfin arasına
     "ı" ünlüsü getirilmiş ve "pır-lan-ta" şeklini almıştır.

  • Böylece kelime başındaki düzensiz yapı, araya ünlü
    alınarak Türkçeleştirilmiştir.

• C) zülf: Farsça kökenlidir. Kelime sonundaki çift ünsüz (lf)
  olduğu gibi kalmıştır. (Halk ağzında "zülüf" olsa da
  seçenekteki haliyle yapı bozulmamıştır).

• D) kral: Sırpça/Slav kökenli (kralj) bir kelimedir.
  Başındaki "kr-" çift ünsüzü Türkçeleştirilmeden (araya ı
  konmadan) olduğu gibi kullanılmaktadır.

• E) vasf: Arapça kökenlidir. Kelime sonundaki
  çift ünsüz (sf) korunmuştur.

• A) قارون (Karun): Burada Rı harfinden sonra gelen vav,
  kelimeyi "u" sesiyle uzatarak okutur. Görevi ünlüdür.

• B) بيوك (Büyük): Ye harfinden sonra gelen vav, "ü" sesi verir.
  Görevi ünlüdür.

• C) ازدواج (İzdivaç): "Evlenme" anlamına gelen bu kelimede
  vav harfi, kendinden sonra gelen Elif (a) sesiyle birleşerek
   "va" hecesini oluşturur. Burada vav harfi doğrudan
   "v" sesi verdiği için ünsüzdür.

• D) ضرورت (Zaruret): Rı harfinden sonra gelen vav,
   "u" sesiyle uzatma yapar (Zarûret). Görevi ünlüdür.

• E) بيلوب (Bilüp / Bilip): Kelime sonundaki zarf-fiil ekinde
  vav harfi "ü" sesi verir. Görevi ünlüdür.

• A) ديده (Dîde): "Göz" anlamına gelen Farsça bir kelimedir.
  Sondaki He harfi "e" sesini verir. Görevi ünlüdür.

• B) خسته (Haste / Hasta): Sondaki He harfi "e/a" sesini verir.
  Görevi ünlüdür.

• C) نقيضه (Nakîza): Arapça kökenli bu kelimenin sonundaki
  He harfi (Tâ-i Merbûta) "a" sesini verir. Görevi ünlüdür.

• D) تهمت (Töhmet): "Suçlama" anlamına gelen bu kelime
  Arapça kökenlidir. Kelimenin ortasındaki He harfi, belirgin
  bir "h" sesi (Töh-met) ile okunur. Burada bir ünlüyü temsil etmez,
  kendisi bir sessiz harftir. Görevi ünsüzdür.

• E) آلورسه (Alırsa): Türkçe şart eki olan "-sa/-se"nin sonundaki
  He harfi "e" sesini verir. Görevi ünlüdür.

Bu sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

"Çift Dorukluluk" (veya çift tepeli hece), fonetik (ses bilgisi)
ile ilgili bir kavramdır. Bir hecenin sonundaki ünsüz grubunun
 gürlük (sonorite) değerine göre sıralanışıyla ilgilidir.

Kural Şudur:
Türkçede bir hecenin sonunda iki ünsüz bulunacaksa,
ilk ünsüzün gürlük değeri (ses şiddeti/akıcılığı) ikinci ünsüzden
daha yüksek olmalıdır. Yani sıralama
 "Akıcı Ünsüz + Patlayıcı/Daha az akıcı Ünsüz" 
(Örn: -rk, -lt, -rp, -nç) şeklinde olmalıdır.
Bu durumda ses grafiği ünlüden sonra düzgün bir şekilde
alçalarak tek bir zirve (doruk) oluşturur.

Ancak Arapça veya Farsçadan geçen bazı kelimelerde
bu sıralama terstir (Patlayıcı + Akıcı). Bu durumda ses grafiği sonda
tekrar yükselir ve ikinci bir doruk oluşur.

• A) قربور (Kurbur): Yazım ve telaffuz açısından "Kalbur"u karşılamaz.

• B) كلبور (Kelbur): Kef (ك) harfi genellikle ince sesli harflerle (e, i) kullanılır.
  "Kalbur" kalın sesli bir kelime olduğu için Kef ile değil Kaf (ق) ile yazılmalıdır.

• C) غاربال (Garbal): Bu kelime orijinal "Gırbal" kelimesinin uzatmalı halidir,
  Türkçe karşılığı değildir.

• D) قلبور (Kalbur):

  • Kaf (ق): Kalın "Ka" sesi verir.

  • Lam (ل): "L" sesi verir.

  • Be (ب): "B" sesi verir.

  • Vav (و): "u" sesi veren okutucudur.

  • Re (ر): "r" sesi verir.

  • Birleşimi: Kalbur. Bu yazım, "Gırbal" kelimesinin
    Türkçeleşmiş halinin doğru yazılışıdır.

• E) غلبور (Galbur): Gayın (غ) harfi ile yazılmıştır.
  Türkçedeki sertleşmiş "K" sesini (Kalbur) tam karşılamaz.

• E) Af: Bu kelimenin Arapça orijinali "Afv" (عفو) şeklindedir.
  Kelime sonunda bulunan "-fv" çift ünsüzü Türkçenin hece
  yapısına (düzensiz hece) aykırıdır.
  Türkçeleştirilirken sondaki "v" sesi düşürülmüş ve kelime
   "Af" halini almıştır. Düzensiz yapı, ses düşmesi yoluyla
  Türkçeleştirilmiştir.

• Serv, Mühr, Şehr: Bu seçenekler orijinal (düzensiz) halleriyle yazılmıştır.
  Eğer Türkçeleştirilmiş halleri sorulsaydı
  "Selvi", "Mühür", "Şehir" şeklinde yazılmaları gerekirdi.

• Kontrat: Batı kökenli olup çift ünsüz yapısını korumaktadır.

• A) emr (أمر):

  • Bu kelimenin kökü bizzat E-M-R
     (Elif/Hemze - Mim - Rı) harfleridir.

  • Kelimenin başındaki Elif, kökün birinci harfidir (aslîdir).
    Sonradan eklenmiş bir harf değildir.
    Bu yüzden burada Elif artık değildir.

• B) inkâr (إنكار):

  • Kökü: N-K-R (Nekara).

  • Kalıbı: İf'âl.

  • Baştaki "İ" (elif) ve sondan bir önceki "â" (elif)
    harfleri vezin gereği eklenmiş artık harflerdir.

• C) i'tibâr (اعتبار):

  • Kökü: A-B-R (Abere - İbret kökü).

  • Kalıbı: İfti'âl.

  • Baştaki "İ" (elif) vezin gereği eklenmiş artık bir harftir.

• D) râsih (راسخ):

  • Kökü: R-S-H (Rasuha).

  • Kalıbı: Fâ'il (İsmi Fail).

  • Birinci harften sonra gelen "â" (elif) uzatması,
    ismi fail yapmak için eklenmiş artık bir harftir.

• E) inkıyâd (انقياد):

  • Kökü: K-Y-D (Kayd).

  • Kalıbı: İnfi'âl.

  • Baştaki "İ" (elif) vezin gereği eklenmiş artık bir harftir.

• A) یدی (Yedi):

  • Yazılışı: Ye - Dal - Ye.

  • İlk hecedeki "e" sesi (Y-e-di) yazıda gösterilmemiştir.
    Sadece sondaki "i" gösterilmiştir.

• B) آیاق (Ayak):

  • Yazılışı: Elif (Medli) - Ye - Elif - Kaf.

  • 1. Hece: "A" sesi başta Elif-i memdude (آ) ile gösterilmiştir.

  • 1. Hece: "-yak" hecesindeki "a" sesi,
       Ye'den sonra gelen Elif (ا) ile gösterilmiştir.

  • Sonuç: Kelimedeki her iki ünlü de harfle gösterilmiştir.

• C) بل (Bel):

  • Yazılışı: Be - Lam.

  • Aradaki "e" sesi yazıda gösterilmemiştir.

• D) تك (Tek):

  • Yazılışı: Te - Kef.

  • Aradaki "e" sesi yazıda gösterilmemiştir.

• E) بوین (Boyun):

  • Yazılışı: Be - Vav - Ye - Nun.

  • İlk hecedeki "o" sesi Vav ile gösterilmiştir.
    Ancak ikinci hecedeki "u" sesi (Ye ve Nun arasında)
    yazıda gösterilmemiştir.
    (Tam yazılışı Boyun için بویون olması beklenirdi,
    burada eksik yazılmıştır).

NOT:

• A) قلبور (Kalbur): Kelimenin Arapça aslı "Gırbâl" (غربال) olup,
  Türkçeye geçerken ana harflerden "Gayın" (غ) harfi
  "Kaf" (ق) harfine dönüşmüş ve yapısı değişmiştir.

• B) سفره (Sofra): Kelimenin Arapça aslı "Sufra" (سفرة) şeklindedir
  ve ana harfleri korunarak aynen yazılmıştır.

• C) بایت (Bayat): Kelimenin Arapça aslı "Bâit" (بائت) olup, hemzenin
  "ye" harfine dönüşmesi dışında ana yapıyı andırır (ancak A şıkkındaki
  değişim kök harf değişimi olduğu için asıl cevap odur).

• D) خلیفه (Halife): Kelimenin Arapça aslı "Halîfe" (خليفة) şeklindedir
  ve ana harfleri korunarak aynen yazılmıştır.

• E) اصول (Usul): Kelimenin Arapça aslı "Usûl" (أصول) şeklindedir ve
  ana harfleri korunarak aynen yazılmıştır.

• A) ایپده (İpde): Kelime sert ünsüz (p) ile bitmesine rağmen ek "dal" (d)
  harfiyle yazılarak ünsüz benzeşmesi kuralı yazıda gösterilmemiştir.

• B) باقدی (Bakdı): Kelime sert ünsüz (k) ile bitmesine rağmen geçmiş zaman
  eki "dal" (d) ile yazılarak uyum kuralına uyulmamıştır.

• C) آچمقده (Açmakda): Kelime sert ünsüz (k) ile bitmesine rağmen bulunma
  eki "dal" (d) ile korunduğu için yazıda uyum yoktur.

• D) پاسدن (Pasdan): Kelime sert ünsüz (s) ile bitmesine rağmen ayrılma eki "dal"
  (d) ile yazılarak ünsüz benzeşmesi uygulanmamıştır.

• E) طوتقون (Tutkun): Kelime sert ünsüz (t) ile bittiği için, ekteki yumuşak
  ünsüz sertleşerek "Kaf" (ق) harfiyle yazılmış ve ünsüz uyumu sağlanmıştır.